Stabat Mater เป็นบทสวด (hymn) ภาษาละตินสรรเสริญคุณพระแม่มารี (Virgin Mary) ซึ่ง ศาสนกวีของยุคกลางรจนาขึ้นในราวคริสต์ศตวรรษที่ 13 ประกอบด้วยบทกวี 12 บท “Stabat Mater” เป็นวลีแรกของประโยคแรก ซึ่งมีเนื้อความเต็มว่า Stabat Mater dolorosa แปลว่า “พระแม่ประทับยืนนิ่งงัน ด้วยความโศกาอาดูร”

เนื้อความโดยรวมของบทกวีกล่าวถึง พระแม่มารีผู้ประทับยืนอยู่เบื้องหน้าพระเยซูคริสต์ผู้กำลังถูกตรึงกางเขน (Crucifixion) ท่ามกลางสานุศิษย์ใกล้ชิด พระแม่ทรงประทับยืนอยู่ด้วยความปวดร้าวเหลือที่จะกล่าวและนิ่งงันไปด้วยความสงบ ปลงตก เพราะตระหนักในน้ำพระทัยของพระผู้เป็นเจ้า ว่าสิ่งนี้จำเป็นต้องเกิดขึ้น เพื่อให้พระเยซูคริสต์ บุตรของท่านได้กระทำหน้าที่อันศักดิ์สิทธิ์ในการไถ่ถอนบาปของมวลมนุษย์ และเพื่อแสดงพระมหาเมตตาและพลังความรักในระดับสูงสุดจากการให้อภัยทาน แม้ว่าในการนี้พระองค์จะทรงเจ็บปวดอย่างยวดยิ่ง ร่วมไปกับพระบุตร

กวีผู้รจนาบทกวีนี้เป็นเสมือนตัวแทนของสานุศิษย์ผู้ร่วมอยู่ในเหตุการณ์ และเป็นตัวแทนของ หมู่มวลมนุษย์ผู้บาปและอยู่ในข่ายของพลังแห่งพระมหาเมตตาของพระผู้ไถ่ เราต่างรับรู้ได้ถึงพระมหาทรมาน แห่งพระเยซูคริสต์ และเป็นหนึ่งเดียวกับความโศกเศร้าอาดูรและความเจ็บปวดของพระแม่ ข้าพเจ้าขอยืนเคียงข้างพระองค์อยู่เบื้องหน้ากางเขนนี้ และในวันแห่งการพิพากษา เมื่อกายเนื้อของข้าพเจ้าแตกดับ ขอพลังแห่งพระมหาเมตตาของพระเยซูคริสต์เจ้า ผ่านพระกรุณาธิคุณแห่งพระแม่ ช่วยให้ข้าพเจ้าประสบชัยชนะต่อหมู่มาร และนำพาดวงวิญญาณของข้าพเจ้าให้ก้าวเข้าสู่อาณาจักรสวรรค์อันรุ่งโรจน์

หลังจากบทกวีนี้เป็นที่รู้จักแพร่หลายในประเทศอิตาลี ในคริสต์ศตวรรษที่ 13 บทกวีนี้ก็ได้รับเข้าเป็นส่วนหนึ่งในศาสนพิธีสำคัญ ส่วนทำนองสวดที่ใช้ขับบทสวดดังกล่าว เกิดขึ้นภายหลังอีกกว่าสองศตวรรษถัดมา โดยในชั้นแรกก็ขับร้องกันในลักษณะเพลงสวดแนวทำนองแนวเดียว แบบที่เรียกกันว่า chant

จากปลายยุคกลางเป็นต้นมา นักประพันธ์เพลงยุคต่อๆมาในทุกยุคทุกสมัย ต่างก็แต่ง Stabat Mater กันตลอดมา ในลีลาดนตรีต่างๆตามยุคสมัยจวบจนปัจจุบัน

ขอเชิญติดตามรับฟัง Stabat Mater บทสำคัญ 2 บท ในคืนวันอาทิตย์ที่ 30 มิถุนายน ทั้งสองบทใช้บทสวดภาษาละตินตามที่รจนาไว้ตั้งแต่สมัยกลาง แต่ด้วยลีลาดนตรีแตกต่างกันอย่างสุดขั้ว ได้แก่ Stabat Mater ของ Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736) นักแต่งเพลงอิตาเลี่ยนจากปลายสมัยบาโรก และ Stabat Mater ของ Francis Poulenc นักแต่งเพลงชาวฝรั่งเศส จากคริสต์ศตวรรษที่ 20