"ความดันโลหิตสูง" ภัยเงียบที่อาจทำร้ายหัวใจและสมองโดยไม่ส่งสัญญาณเตือนชัดเจน สามารถเกิดขึ้นได้ตั้งแต่วัยรุ่นจนถึงผู้สูงอายุ
• ความดันโลหิตสูง ทำไมเป็นภัยเงียบ (นาที 1.25)
• ใครบ้างที่เสี่ยงเป็นความดันโลหิตสูง (นาที 4)
• อาหารเกี่ยวข้องกับการเกิดความดันโลหิตสูงได้อย่างไร (นาที 5.05)
• ความดันโลหิตสูงทำให้คอเลสเตอรอลสูงด้วยไหม (นาที 7.05)
• เด็กก็เป็นความดันโลหิตสูงได้ (นาที 8.20)
• อาการเตือนความดันโลหิตสูง-ต่ำ (นาที 10)
• ทำไมไม่ควรซื้อยาลดความดันมากินเอง (นาที 12.15)
• รู้จักความดันโลหิตต่ำ (นาที 15.25)
• แนะนำแอปพลิเคชันตรวจติดตามและดูแลคนเป็นความดันโลหิตสูง (นาที 21.35)
________
ความหมายของความดันโลหิตสูง และเหตุผลที่เรียก “ภัยเงียบ”
ความดันโลหิตสูง = ความดันในหลอดเลือดสูงกว่าปกติ ที่เรียกว่า “ภัยเงียบ” เพราะมักไม่มีอาการเตือนชัดเจน ผู้ป่วยมักจะรู้ตัวก็ต่อเมื่อมีอาการแทรกซ้อนกับอวัยวะสำคัญ เช่น หัวใจ หลอดเลือด สมอง ไตค่าความดันวัดได้จากแรงที่หัวใจบีบและคลายตัว
ตัวบน (systolic) = ช่วงหัวใจบีบตัวเต็มที่
ตัวล่าง (diastolic) = ช่วงหัวใจคลายตัวเต็มที่
ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดความดันโลหิตสูง
อายุ ยิ่งอายุมาก ยิ่งเสี่ยงสูง แต่ปัจจุบันพบในคนอายุน้อยลงเรื่อย ๆโรคประจำตัว โรคอ้วน
พฤติกรรมการกิน บริโภคอาหารเค็ม/โซเดียมสูง เช่น อาหารแปรรูป บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป อาหารหมักดอง น้ำปลา ซีอิ๊ว ปลาร้า
การพักผ่อน ไม่เพียงพอ
ความเครียด กระตุ้นฮอร์โมนคอร์ติซอลและอะดรีนาลีน ทำให้หัวใจบีบตัวแรงขึ้น
พันธุกรรม ถ้ามีคนในครอบครัวเป็น ก็มีความเสี่ยงมากขึ้น
ความสัมพันธ์กับอาหารและคอเลสเตอรอล
• อาหารเค็ม - ดึงน้ำเข้าสู่เซลล์ - ความดันสูงขึ้น• อาหารหวานจัดหรือไขมันสูง - ไขมันเกาะผนังหลอดเลือด - เลือดไหลไม่สะดวก - หัวใจต้องทำงานหนัก - ความดันสูงขึ้น
• ไขมันในเลือด (คอเลสเตอรอล) เกิดจากพฤติกรรมการกิน เช่น กินเนื้อสัตว์ติดมัน หนังสัตว์ ของทอด - สะสมในเลือด - หลอดเลือดตีบ - เสี่ยงโรคหัวใจตามมา
อาการเตือนของความดันโลหิตสูง
• ปวดศีรษะ โดยเฉพาะท้ายทอย/ต้นคอ• เลือดกำเดาไหลบ่อย (ในเด็ก)
• ตาพร่ามัว
• ใจสั่น เจ็บหน้าอก เหนื่อยหอบ
• มือเท้าบวม
• หลายคนไม่มีอาการจนกว่าจะรุนแรง
ความดันโลหิตต่ำ
• เกิดจากเปลี่ยนท่าเร็ว เช่น ลุกจากท่านอนหรือนั่งทันที• เกิดจากการขาดน้ำ เหงื่อออก ตัวเย็น อาจหมดสติ
• นักกีฬามักมีความดันต่ำโดยธรรมชาติ (หลอดเลือดยืดหยุ่นดี เลือดสูบฉีดมีประสิทธิภาพ) และถือว่าเป็นภาวะปกติ
• ถ้าไม่มีอาการ ก็ไม่ต้องกังวล
การรักษาด้วยยา
• ไม่ควรซื้อยาลดความดันมากินเอง ต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์• ยาลดความดัน ช่วยขยายหลอดเลือด ความดันลดลง
• ยาเพียงอย่างเดียวไม่พอ ต้องควบคู่กับการปรับพฤติกรรม
การออกกำลังกายและการจัดการความเครียด
• การออกกำลังกายช่วยให้หลอดเลือดยืดหยุ่น แข็งแรง และควบคุมความดัน• การจัดการความเครียดสำคัญ เพราะคอร์ติซอลเป็นตัวการทำให้หลอดเลือดแข็งและตีบ
สรุปแนวทางดูแลตัวเอง
• ตรวจสุขภาพและวัดความดันอย่างสม่ำเสมอ• ปรับพฤติกรรม ลดเค็ม ลดหวาน ลดไขมัน ออกกำลังกาย จัดการความเครียด
• หากเป็นความดันสูง ต้องพบแพทย์และกินยาตามคำสั่ง ไม่ปรับยาเอง
• ความดันต่ำที่ไม่มีอาการ มักไม่อันตราย แต่ถ้ามีอาการควรระวังและปรึกษาแพทย์
รายการรอบตัวเรา วันอาทิตย์ 10.30 น. Chula Radio [14 ก.ย.68]ผู้ดำเนินรายการ: ศ.ดร.สุชนา ชวนิชย์ ศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
วิทยากร: รศ. ร้อยตำรวจเอกหญิง ดร.ระพิณ ผลสุข ผู้ช่วยคณบดีด้านกิจการนิสิต นิสิตสัมพันธ์ และกิจการพิเศษ และอาจารย์ประจำสาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ คณะพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
