• ครั้งแรกในประวัตศาสตร์การเมืองสหรัฐที่ผู้อยู่ในตำแหน่งประธานาธิบดี (ทรัมป์) ประกาศจะไม่ยอมรับผลการเลือกตั้งถ้าแพ้การเลือกตั้ง

• คำพูดของทรัมป์และไบเดนที่ใช้ในการหาเสียงโค้งสุดท้าย สะท้อนแนวคิดและตัวตนออกมาชัดเจน ทรัมป์เน้นกลยุทธ์เร้าอารมณ์และสาดโคลนคู่แข่ง ไบเดนบอกว่าถึงเวลาแล้วที่สังคมอเมริกันต้องหันหน้าเข้าหากันหลังจากไร้ซึ่งเอกภาพตลอดสี่ปีที่ผ่านมา

• การเลือกตั้ง 58 ครั้งที่ผ่านมา ประธานาธิบดีที่ลงเลือกตั้งในสมัยที่สอง ส่วนใหญ่มักชนะการเลือกตั้งถ้าหากช่วงที่ดำรงตำแหน่งไม่เกิดภาวะเศรษฐกิจถดถอย

• ปกติแล้ว การเลือกตั้งประธานาธิบดีที่ผ่านมา เรื่องเศรษฐกิจมักเป็นปัจจัยอันดับแรกๆ ที่ผู้ออกเสียงตั้งใช้ในการตัดสินใจว่าจะเลือกใคร แต่การเลือกตั้งครั้งนี้ เมื่อไปถามผู้ออกเสียงเลือกตั้ง เรื่องเศรษฐกิจและปากท้องยังสำคัญอยู่ไหม

• ช่วงหาเสียงเลือกตั้ง แม้ประธานาธิบดีทรัมป์จะโอ้อวดนักหนาว่าตัวเองมีผลงานทางเศรษฐกิจที่ดีเยี่ยม แต่ปรากฏว่าไม่มีโพลล์ไหนที่แสดงว่าทรัมป์มีคะแนนนำเหนือคู่แข่ง มิหนำซ้ำยังโดนคู่แข่งอย่างไบเดนมีคะแนนนำมาตลอด แสดงว่าปัจจัยทางเศรษฐกิจอาจไม่มีผลกับการเลือกตั้งครั้งนี้หรือ

• โควิด-19 เป็นประเด็นหลักที่ทำให้คนตัดสินใจเลือกใคร ไม่ใช่แค่ประเด็นสุขภาพ แต่โควิดสร้างให้เกิดผลกระทบต่อเศรษฐกิจโดยรวมด้วย

• ประธานาธิบดีทรัมป์โยงโควิดเข้ากับประเด็นการต่างประเทศ โดยดึงการโจมตีไปที่จีน ซึ่งเป็นที่ถูกใจคนส่วนใหญ่

• การเลือกตั้งครั้งนี้แตกต่างจากครั้งอื่น เพราะปัจจัยเศรษฐกิจอาจไม่ใช่ปัจจัยสำคัญในการตัดสินใจของคนอเมริกัน

• “Republican Voters Against Trump” คนในพรรครีพับลิกันหลายคนออกมารณรงค์ไม่ให้เลือกประธานาธิบดีทรัมป์อีกสมัย

• ปกติแล้ว นักวิทยาศาสตร์ แพทย์ จะเป็นอาชีพที่ไม่แสดงจุดยืนทางการเมือง แต่ครั้งนี้ออกมาแสดงจุดยืนว่าอย่าเลือกทรัมป์ ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่ไม่เคยเกิดมาก่อน

• การเลือกตั้งครั้งนี้ไม่ได้เลือกประธานาธิบดีอย่างเดียว แต่เป็นการเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา 33 คน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 435 คน ผู้ว่าการมลรัฐ เป็นการพลิกโฉมฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติ ขณะที่ฝ่ายตุลาการ (ผู้พิพากษาศาลสูงสุด) เป็นของรีพับลิกันไปแล้ว

• มีการพูดถึง The day after election ระหว่างวันที่ 4 พฤศจิกายน - 20 มกราคม 2564 หลายคนเกรงกันว่าจะเป็นสมรภูมิเดือดถ้าทรัมป์แพ้และไม่ยอมรับผลการเลือกตั้ง

• มลรัฐสำคัญที่เป็นตัวตัดสินผล โอกาสที่ทรัมป์ชนะ และไบเดนชนะ มีแค่ไหน

• เข้าใจ Popular vote กับ Electoral vote และ Electoral college มาอย่างไร

• การเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐเป็นการเลือกตั้งโดยอ้อม มีคำถามเหมือนกันว่า ถึงเวลาแล้วหรือยังเรื่องการทบทวนระบบการเลือกตั้งโดยใช้ Electoral college ซึ่งเป็นการให้อำนาจมลรัฐเป็นใหญ่ในการตัดสิน ไม่ใช่ให้อำนาจประชาชนโดยตรง เห็นได้จากผลการเลือกตั้งหลายครั้งที่ผ่านมา ต่อให้ชนะ Popular vote แต่ถ้าไม่ชนะ Electoral vote ก็ไม่ได้เป็นประธานาธิบดี

• ถ้าทรัมป์แพ้และไม่ยอมรับผลการเลือกตั้ง จะเกิดอะไรขึ้นตามระบบรัฐธรรมนูญสหรัฐ

• ทรัมป์ดิ้นรนและต้องการชนะในการเลือกตั้งครั้งนี้ เพราะมีคดีอาญาที่รอสะสางรอจ่ออยู่ที่ศาล และอาจถึงขึ้นติดคุกหากแพ้การเลือกตั้ง

• เหมือนว่าคนไม่น่าเลือกทรัมป์ แต่การเมืองไม่ได้เป็นเหตุผลล้วนๆ คนที่เราชอบ ต่อให้พฤติกรรมเป็นอย่างไรก็ยังชอบและสนับสนุน

• ผลการเลือกตั้งครั้งนี้กำลังสะท้อนค่านิยมสังคมอเมริกัน

รายการรัฐศาสตร์สู่สังคม
ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.ไชยวัฒน์ ค้ำชู และ ผศ.ดร.ปราณี ทิพย์รัตน์ ภาควิชาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย