1 กรกฎาคม 1921-2021 ครบรอบ 100 ปี พรรคคอมมิวนิสต์จีน
หนึ่งร้อยปีที่ผ่านมา พรรคคอมมิวนิสต์จีน (CPC: The Communist Party of China) ปรับเปลี่ยนตัวเองอย่างไร จะนำประเทศจีนรุดหน้าต่ออย่างไม่หยุดยั้งถึงแค่ไหน จีนจะเป็นตัวแบบการพัฒนาได้หรือไม่ อะไรคือความท้าทายต่อในอนาคต

• ทฤษฎีหนึ่งเชื่อว่าไวรัสเกิดจากสัตว์สู่คน แต่อีกทฤษฎีหนึ่งเชื่อว่าไวรัสหลุดออกมาจากห้องแล็บในอู่ฮั่น

• การระบาดของโควิด-19 เกิดขึ้นเดือนธันวาคม 2019 แต่มีข้อมูลว่าพบคนติดเชื้อ (ก่อนหน้าที่จะมีการระบาด) ตั้งแต่เดือนตุลาคม 2019 แล้ว

• ประธานาธิบดีไบเดนสั่งการให้ตรวจสอบต้นตอโควิด-19 ว่ามาจากไหนกันแน่

• ประเด็นคือสหรัฐเปิดเผยข้อมูลช่วงเวลาการพบคนติดเชื้ออย่างตรงไปตรงมา ขณะที่จีนมีท่าทีไม่โปร่งใสเรื่องข้อมูล ทำให้คนแคลงใจว่าจีนรู้อะไรแล้วไม่ยอมเปิดเผยกับชาวโลก

• ออสเตรเลียเป็นประเทศแรกๆ ที่อยากให้ตรวจสอบต้นตอโควิด-19 จีนไม่พอใจจึงตอบโต้ทางการค้าด้วยการตั้งกำแพงภาษีกับออสเตรเลียสูงลิ่ว

• แม้ว่าตอนนี้ยังไม่มีข้อยุติในเรื่องต้นต่อโควิด-19 แต่ประเด็นอยู่ที่การเปิดเผยข้อมูลตรงไปตรงมาให้ชัดเจน ภายภาคหน้าจะได้ระมัดระวังต่อไป

1 กรกฎาคม 1921-2021 ครบรอบ 100 ปีของพรรคคอมมิวนิสต์จีน
พรรคคอมมิวนิสต์จีนมีผู้นำมาแล้ว 5 รุ่น คือ 1) เหมา เจ๋อตง 2) เติ้ง เสี่ยวผิง 3) เจียง เจ๋อหมิน 4) หู จิ่นเทา 5) สี จิ้นผิง

• ในตอนนั้น (ปี 1921) พรรคคอมมิวนิสต์ยังไม่ได้ปกครองประเทศจีน

• ช่วงปลายสมัยราชวงศ์ชิง (ราชวงศ์สุดท้ายของจีน) จีนต้องเผชิญหน้ากับลัทธิจักรวรรดินิยมและการรุมกินโต๊ะของประเทศตะวันตก ซุน ยัตเซ็น มองเห็นความเสื่อมถอยของราชวงศ์ชิงที่กำลังพาประเทศไปสู่ความหายนะ ปี 1912 ซุน ยัดเซ็น จึงทำการโค่นล้มราชวงศ์ชิงและเปลี่ยนจีนให้เป็นสาธารณรัฐ

• หลังจากเปลี่ยนระบอบแล้ว การเมืองภายในของจีนก็ยังไม่ราบรื่น มีการช่วงชิงอำนาจกันอยู่เนืองๆ

• เกิดจุดเปลี่ยนที่ทำให้ปัญญาชนส่วนหนึ่งในตอนนั้นหันเหแนวทางจากประเทศตะวันและประชาธิปไตย มาเอาแบบอย่างจากลัทธิมาร์กซิสต์ในการปฏิวัติรัสเซีย

• การต่อสู้ของกลุ่มสองขั้วอำนาจระหว่างพรรคก๊กมินตั๋ง นำโดยเจียง ไคเช็ค กับพรรคคอมมิวนิสต์จีน นำโดยเหมา เจ๋งตง

• 1 ตุลาคม 1949 เหมา เจ๋อตง ผู้นำพรรคคอมมิวนิสต์จีนประกาศชัยชนะและสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีน

• เติ้ง เสี่ยวผิง ผู้นำรุ่นที่ 2 จุดหักเหสำคัญของการปฏิรูปประเทศ (28:24)
เติ้ง เสี่ยวผิง สนับสนุนการใช้กลไกตลาดในการดำเนินนโยบายเศรษฐกิจ และให้เอกชนเข้ามามีบทบาทด้วย ไม่ยึดติดกับแนวทางคอมมิวนิสต์ที่ต้องวางแผนจากส่วนกลาง ตั้งแต่ปี 1979 เป็นต้นมา ตัวเลขทางเศรษฐกิจของจีนขยายตัวเป็นเท่าตัวทุก 8 ปี

• เมื่อจีนมองตัวเองเป็นต้นแบบการพัฒนาอุตสาหกรรมโดยรัฐมีบทบาทนำ (36:45)
คำถามคือจีนเป็นเช่นนั้นจริงไม่

• เศรษฐกิจจีนจะเติบโตรุดหน้าแบบนี้ไปตลอด ไม่มีทางสะดุดเลยหรือ (41:11)
มีบทวิเคราะห์ข้อจำกัดและปัญหาที่จีนต้องเผชิญ

• เป้าหมายของจีนที่จะวิ่งแซงหน้าสหรัฐใน 100 ปี (46:10)
อ่านเพิ่มเติมได้จากหนังสือ "The Hundred-year Marathon: China's Secret Strategy to Replace America As the Global Superpower" เขียนโดย Michael Pillsbury

• การรวบอำนาจของสี จิ้นผิง และสามารถครองอำนาจไปตลอดชีวิตประหนึ่งจักรพรรดิจีน ไม่ขัดกับอุดมการณ์พรรคและความอยู่รอดของพรรคคอมมิวนิสต์หรือ (47:35)
ต้องบอกว่าตราบใดที่ยังมีผลงานทางเศรษฐกิจ พรรคคอมมิวนิสต์จีนก็อยู่ได้ ไม่ต่างจากวัฏจักรของราชวงศ์จีนยุคต่างๆ

• แม้พรรคคอมมิวนิสต์จีนคุมกองทัพ แต่โอกาสที่ PLA (People's Liberation Army) ซึ่งเป็นแขนขา จะทำการยึดอำนาจมีไหม (50:43)

• การขับเคี่ยวกันระหว่างจีน (พรรคคอมมิวนิสต์) กับสหรัฐ (ประชาธิปไตย) (56:48)
ตัวแบบไหนทำงานได้และตอบสนองความต้องการของประชาชนได้ดีกว่า

• แนวคิดเรื่องการส่งเสริมพรรคคอมมิวนิสต์ในประเทศอื่นๆ ของจีน (60:30)

• มีคำพูดที่ว่าจีนกำลังพัฒนาประชาธิปไตยในแบบของจีน (66:30)
แต่การจะเรียกตัวเองได้ว่าเป็นประเทศประชาธิปไตยหรือไม่ ก็มีคุณสมบัติในตัวของมัน

• หากสนใจประวัติความเป็นมาพรรคคอมมิวนิสต์จีน แนะนำหนังสือ (69:00)
1. "จีน ในโลกที่กำลังเปลี่ยนแปลง" รวบรวมบทความจากผู้เชี่ยวชาญจีน โดยเฉพาะเรื่องพรรคคอมมิวนิสต์จีน
2. "Politics China" เขียนโดย James R. Townsend ผู้เชี่ยวชาญเรื่องจีนยุคหลังสงครามโลกเป็นต้นมา เป็นหนังสือการเมืองจีนเล่มแรกๆ ของสหรัฐ พูดถึงต้นกำเนิดของพรรคคอมมิวนิสต์จีน เขียนในลักษณะการเมืองเปรียบเทียบ

รายการรัฐศาสตร์สู่สังคม
ศาตราจารย์กิตติคุณ ดร.ไชยวัฒน์ ค้ำชู และ ผศ.ดร.ปราณี ทิพย์รัตน์ ภาควิชาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย