วีนัสและอะโดนิส (Venus & Adonis)
3,524 views
0
0
"บทความฉบับนี้ขอนำเสนอเรื่องราวของอุปรากรอิงตำนานเทพปกรณัมกรีก เรื่อง “วีนัสและอะโดนิส” ของ จอห์น โบลว์ (John Blow; ค.ศ. 1649-1708) นักประพันธ์เพลงจากสมัยบาโรก ร่วมสมัยเดียวกันกับ เพอร์เซล (Henry Purcell; 1659-1695), บาค (JS Bach; 1685-1750) และ แฮนเดล (GF Handel; 1685-1759) "

จอห์น โบลว์ เป็นชาวอังกฤษ แต่งเพลงไว้มากพอสมควร ทั้งเพลงที่ใช้ในศาสนพิธี เพลงเดี่ยวคีย์บอร์ด และเพลงละคร ทั้งยังเป็นนักออร์แกนประจำวิหารเวสต์มินเตอร์ (Westminster Abbey) และนักประพันธ์เพลงให้โบสถ์และราชสำนักของพระเจ้าชาลร์สที่ 2 แห่งราชวงศ์อังกฤษ

สำหรับละครร้องเรื่อง “วีนัสและอะโดนิส” (Venus & Adonis) โบลว์ แต่งราวปีค.ศ. 1683 สำหรับการละเล่นในราชสำนักของพระเจ้าชาลร์สที่ 2 ในสมัยก่อน ละครแบบนี้เรียกกันในราชสำนักอังกฤษว่า masque แต่ต่อมาในชั้นหลังๆ นักวิจารณ์และนักวิชาการดนตรียกให้ละคร “วีนัสและอะโดนิส” ของโบลว์ เป็นอุปรากรเต็มรูปแบบเรื่องแรกๆของอังกฤษ เพราะไม่มีบทพูดเลย มีแต่การขับร้องล้วน ทั้งบทร่าย (recitative) และบทร้องรำพัน (aria) ของตัวละครเอก บทขับร้องประสานเสียง และการบรรเลงประกอบของวงดุริยางค์

เนื้อเรื่องและบทของอุปรากร “วีนัสและอะโดนิส” เขียนขึ้นจากตำนานเทพเจ้าของกรีก วีนัสนั้นเป็นเทพีแห่งความงามและความรัก ส่วนอะโดนิส เทพบุตรหนุ่มน้อยผู้หล่อเหลา เป็นเทพแห่งความงามและความปรารถนา และมีทักษะเป็นพรานนักล่า

ความเดิมก่อนเริ่มเรื่องอุปรากรนั้น เทพีวีนัสเป็นมารดาของกามเทพ หรือ คิวปิด (Cupid) ซึ่งเป็นเทพองค์น้อย มีลูกศรแห่งความรักเป็นอาวุธของเล่น คิวปิดแผลงศรไปที่ใคร คนนั้นก็ต้อง ตกหลุมรักกับใครเข้าสักคนหนึ่ง

ปรากฏว่า วันหนึ่งขณะที่แม่ลูก คือวีนัสและคิวปิด นั่งอยู่ด้วยกัน คิวปิดแผลงศรถูกมารดาเข้าโดยอุบัติเหตุ และหลังจากนั้นไม่นาน อะโดนิส ก็เป็นชายหนุ่มคนแรกที่วีนัสพบเจอ เธอจึงตกหลุมรักอะโดนิสทันที

ผู้เขียนบทอุปรากรจากตำนานดังกล่าว สันนิษฐานกันเป็นสองนัยว่า น่าจะเป็น Aphra Behn หรือ Anne Kingsmill ส่วนดนตรีก็ประพันธ์โดย จอห์น โบลว์ บทละครแบ่งออกเป็น 3 องก์

หลังจากบทโหมโรงจากวงดุริยางค์ ก็ตามมาด้วยบทนำ (Prologue) วาดภาพพรรณนาฉาก ท้องทุ่งอันงดงาม เราจะแลเห็นคิวปิด กามเทพองค์น้อย พูดจาหยอกเย้าเล่นหัวกันอยู่อย่างชื่นมื่นกับคนเลี้ยงแกะหนุ่มสาวในท้องทุ่ง

องก์แรก ของละคร นำเข้ามาด้วยเสียงขลุ่ยอันไพเราะ วีนัสและอะโดนิส ซึ่งตกหลุมรักกันแล้ว กำลังพร่ำพลอดรักกันอยู่อย่างมีความสุข จากนั้นไม่นาน ทั้งคู่ก็ได้ยินเสียงเพลงล่าสัตว์ดังขึ้น ตามมาด้วยเหล่านักล่าสัตว์เข้ามาชักชวนอะโดนิสว่า ให้ออกมาล่าหมีใหญ่ด้วยกัน เพราะได้ข่าวว่ามันกำลังสร้างปัญหา เกมส์การล่าครั้งนี้เป็นเกมส์ที่ทรงเกียรติทีเดียว ข้างฝ่ายอะโดนิสกำลังตกอยู่ในห้วงรัก ก็อิดเอื้อนไม่อยากออกไปล่าสัตว์ในยามนี้นัก แต่วีนัสกล่าวกึ่งบังคับว่าเขาควรจะออกไปกับคณะนักล่า เป็นอันจบองก์แรก

องก์ที่สอง: เปิดฉากขึ้นมาในเคหาสน์ของวีนัส เธอกำลังนั่งเล่นคุยกันอยู่ท่ามกลางลูกชาย คิวปิด และเหล่ากามเทพตัวน้อยๆอีกหลายองค์ แม่ลูกนั้นสนทนากันในเรื่องราวของ ‘ความรัก’ และทักษะการแผลงศรของคิวปิด จากนั้นคิวปิดก็ถ่ายทอดบทเรียนเรื่องการแผลงศรให้กามเทพน้อยองค์อื่นๆ พร้อมกับแนะนำมารดาว่า ถ้าเธออยากให้อะโดนิสรักเธอมากๆ เธอก็ต้องให้เขาทำการบ้านมากสักหน่อย

องก์สุดท้าย: อย่างไรก็ตาม บรรยากาศของละครเปลี่ยนไปอย่างฉับพลัน จากความสุข ความรัก และความรื่นรมย์ ขององก์แรกและองก์สอง มาเป็นความตื่นตระหนกและความเศร้า เมื่ออะโดนิสถูกหามเข้ามาเพราะถูกหมีใหญ่ทำร้ายอาการปางตาย

วีนัสและอะโดนิส ขับร้องเพลงสุดท้ายด้วยกัน แล้วเขาก็สิ้นใจไปในอ้อมกอดของวีนัส ท่ามกลางความหม่นหมองโศกเศร้าของวีนัส คิวปิด และบริวารที่ร่วมกับขับร้องเพลงประสานเสียงส่งอะโดนิส

ขอเชิญฟังเพลงไพเราะจากอุปรากร ‘วีนัส & อะโดนิส’ คืนวันอาทิตย์ที่ 8 มีนาคมที่จะถึง

จอห์น โบลว์ (John Blow; ค.ศ. 1649-1708) นักประพันธ์เพลงจากสมัยบาโรก