การเดินเรือล่องแม่น้ำเจ้าพระยา จากอดีตถึงปัจจุบัน
แม่น้ำเจ้าพระยาสามารถใช้เดินทางขึ้นเหนือ-ล่องใต้ถึงแค่ไหน
คนไทยโบราณล่องเรือตามลำน้ำเพื่อกิจการอันใด

ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น การตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนของไทยอยู่บริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยา และใช้ประโยชน์ในฐานะเส้นทางสัญจรตั้งแต่ปากน้ำโพ (จุดบรรจบของแม่น้ำ ปิง-วัง-ยม-น่าน รวมกันเป็นเจ้าพระยา)

เหนือปากน้ำโพมีการใช้เส้นทางแม่น้ำสองสายคือ ปิงและน่าน
แม่น้ำปิง สามารถต่อไปได้ถึงเมืองเชียงใหม่ (อาณาจักรล้านนา)
แม่น้ำน่าน สามารถต่อไปได้ถึงเมืองน่าน

สมัยอยุธยาถึงรัตนโกสินทร์ การล่องเรือแม่น้ำเจ้าพระยาก็เพื่อ

1. เป็นเส้นทางเดินทัพ
ใช้ลำเลียงไพร่พล โดยเฉพาะการศึกสงครามระหว่างอยุธยากับล้านนา อยุธยากับพม่า

2. ทำการค้า
ในจดหมายเหตุคำให้การของชาวกรุงเก่า คนไทยใช้เส้นทางตามลำน้ำเพื่อล่องสินค้าจากเมืองเหนือลงมาอยุธยาและกรุงเทพฯ โดยเฉพาะไม้สัก

ในอดีต สามารถใช้แม่น้ำเจ้าพระยาเดินทางขึ้นเหนือ-ล่องใต้ตลอดสายจากเชียงใหม่ถึงกรุงเทพฯ จากน่านถึงกรุงเทพฯ

แต่ทุกวันนี้ทำไม่ได้แล้วเพราะ
-มีเขื่อนกั้นแม่น้ำปิงและน่าน
-เมื่อมีทาง (รถไฟ ถนน) ทดแทน คนจึงทิ้งเส้นทางสัญจรทางน้ำ ทำให้แม่น้ำเกิดการตื้นเขินหลายช่วง ไม่มีการขุดเพื่อใช้ล่องเรือตลอดสายอย่างอดีตอีกต่อไป

รายการไทยศึกษา
อ.วราภรณ์ จิวชัยศักดิ์ สถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ผศ.ดร.ดินาร์ บุญธรรม ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย