เพลง Stories By Rabindranath Tagore
เพลงประกอบ Stories By Rabindranath Tagore ฉายเป็นตอน ๆ ทาง Netflix
.
ก่อนอื่นใดขอแสดงความเสียใจกับแอนชิลี สก๊อต-เคมมิสที่ไปไม่ถึงฝัน เราขอส่งกำลังใจให้เธอ ขอให้เธอประสบความสำเร็จในหน้าที่การงานอื่น ๆ พร้อมกันนี้เราขอแสดงความยินดีกับหัรนาซ สันธู (Harnaaz Sandhu) หรือออกตามเสียงก็คือ ฮัรนาซ ซันดู ชาวอินเดียที่ได้รับตำแหน่งนางงามจักรวาลปี ค.ศ. 2021

เมื่อไม่นานมานี้ทางคณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ได้จัดงานออนไลน์ เกี่ยวกับผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรม หนึ่งในนั้นคือ รพินทรนาถ ฐากูร (Rabindranath Tagore) จริง ๆ แล้ว ถ้าจะเรียกฉายาที่ท่านได้รับด้วยก็คือ Gurudev หรือครุเทพ ฉายานี้ถ้าจำไม่ผิด มหาตมาคานธีน่าจะเป็นคนแรกที่นำมาใช้เรียกท่าน

งานของคณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ที่ว่านี้ ทำให้เราต้องเชิญวิทยากรขาประจำของเรามาร่วมรายการด้วย เพราะวิทยากรคนนี้เป็นผู้นำเสนอเกี่ยวกับรพินทรนาถ ฐากูร และผลงานประพันธ์ชิ้นสำคัญของท่านชื่อ "คีตาญชลี" ซึ่งเป็นผลงานที่ทำให้ฐากูรได้รับรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรม และกลายเป็นชาวเอเชียคนแรกที่ได้รับรางวัลโนเบล

วิทยากรคือ อ.กิตติพงศ์ บุญเกิด สาขาวิชาภาษาเอเชียใต้ ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผู้เชี่ยวชาญภาษาฮินดีและวัฒนธรรมอินเดีย

กวีรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมเมื่อ ค.ศ. 1913

เกิดวันที่ 7 พฤษภาคม ค.ศ. 1861 ถึงแก่กรรมวันที่ 7 สิงหาคม ค.ศ. 1941

ฐากูรเป็นชาวเมืองโกลกาตา แคว้นเบงกอล มีชีวิตอยู่ในสมัยบริติชอินเดีย กำเนิดในตระกูลพราหมณ์ เป็นบุตรของ เทเพนทรนาถ ฐากูร คหบดีผู้มั่งคั่งและใฝ่ธรรม เป็นหนึ่งในผู้ก่อตั้ง พรหโมสมาช องค์กรปฏิรูปสังคมวัฒนธรรมฮินดูในปี ค.ศ. 1828 ร่วมกับ ราชา รามโมหัน รอย

เป็นกวี นักเขียนนวนิยาย นักเขียนเรื่องสั้น นักประพันธ์บทละคร นักประพันธ์เพลง จิตรกร

เขียนเรื่องสั้น “ภิขาริณี” เป็นเรื่องแรกเมื่ออายุ 16 ปี แต่งบทละคร “อัจฉริยภาพของวาลมีกิ” เป็นเรื่องแรกเมื่ออายุ 20 ปี แต่งเพลงมากกว่า 2,000 เพลง ผู้ให้กำเนิดแนวดนตรี “รพินทรสังคีต” แต่งเพลงชาติอินเดีย และบังคลาเทศ ผลงานประพันธ์หนังสือทั้งร้อยแก้วและร้อยกรองมีไม่น้อยกว่า 300,000 บรรทัด ฐากูรเริ่มวาดภาพเมื่ออายุ 70 และในเวลาเพียงสิบกว่าปีนั้นได้วาดไปกว่า 3,000 ภาพ

เป็นนักปรัชญา นักปฏิรูปสังคม นักการศึกษา และเป็นครู

ฐากูรก่อตั้งโรงเรียนบนที่ดินของตระกูล ณ ศานตินิเกตัน อันมีความหมายว่า “สถานที่แห่งความสงบ” เมื่อปี ค.ศ. 1901 ด้วยแนวคิดอาศรมโบราณ เพื่อให้มนุษย์กับธรรมชาติ มนุษย์กับเพื่อนมนุษย์ มนุษย์กับสัจธรรม อยู่ร่วมกันอย่างมีเอกภาพ กลมกลืนเกื้อหนุนกันต่อมาพัฒนาไปเป็นมหาวิทยาลัยวิศวภารตี อันมีความหมายว่า “สถานที่อันเป็นที่พักพิงแห่งโลก” มหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด มอบปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์สาขาอักษรศาสตร์ให้แก่ฐากูร เมื่อวันที่ 7 สิงหาคม ค.ศ. 1940 โดยแต่งตั้งคณะผู้แทนนำมามอบให้ถึงที่อินเดีย อันเป็นการกระทำที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนในประวัติศาสตร์ของมหาวิทยาลัย

ขอจำแนกบทกวีเป็นกลุ่มบทโดยสังเขปดังนี้

บทกวีที่ 1 สะท้อนแนวคิดเรื่องการวัฏจักรแห่งชีวิต การเวียนว่ายตายเกิดในปรัชญาอุปนิษัท

"ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้า พระองค์ได้ประทานชีวิตให้แก่ข้าน้อยชีวิตแล้วชีวิตเล่า นี่คือความพอพระทัยของพระองค์ นาวาลำน้อยแห่งร่างของข้านี้ พระองค์ได้ทรงวิดน้ำให้แห้งเหือด แล้วก็ทรงหลั่งสายธารแห่งชีวิตใหม่ลงให้เต็มเปี่ยมอีกครั้งแล้วครั้งเล่า เป็นอยู่เช่นนี้ชั่วนิจนิรันดร ขลุ่ยไม้อ้อเลาน้อยนี้ พระองค์ได้ทรงนำข้ามหุบผาห้วยเหว และโขดเขา ไปพร้อมพระวรกายทั่วทุกแห่งหน พระองค์ทรงเนรมิตบทเพลงอันไพเราะเพราะพริ้ง ให้เกิดขึ้นใหม่อยู่เสมอเป็นอนันต์ด้วยขลุ่ยเลานี้ เมื่อได้รับทิพย์สัมผัสอันเป็นอมตะจากฝ่าพระหัตถ์ของพระองค์ จิตใจของข้าน้อยก็ลิงโลดและท่วมท้นไปด้วยแรงแห่งปีติแล้วเปล่งอุทานวาจาอันไม่สามารถจะเลือนรางจางหายไปได้ ด้วยมือน้อย ๆ ทั้งคู่นี้ ข้าพระบาทขอน้อมรับพรอันหาขอบเขตมิได้จากพระองค์ แม้กาลเวลาจะล่วงพ้นผ่านไปแล้ว พระองค์ก็ยังคงประทานพรนี้อยู่โดยไม่เลิกละ และยิ่งประทาน ก็ยิ่งมีผู้แบมือรับมากขึ้น ฯ"

บทกวีที่ 2 สะท้อนแนวคิดสัขยะภักติ อันแพร่หลายอยู่ในวรรณกรรมยุคกลางสายกฤษณภักติ สาขาหนึ่งของไวษณพนิกาย เน้นการบูชาพระผู้เป็นเจ้าในรูปของพระกฤษณะ ผู้เป็นมิตรสหายของภักตชน

"เมื่อพระองค์รับสั่งให้ข้าน้อยนี้ขับเพลงถวาย ดวงจิตของข้าน้อยก็เบ่งบานแทบว่าจะปริออกมาด้วยความภาคภูมิใจ ข้าเฝ้ามองดูพระพักตร์ของพระองค์ พลันนัยน์ตาทั้งคู่ของข้าน้อยก็เปี่ยมไปด้วยอัสสุชล บรรดาสรรพสิ่งอันเป็นความขมขื่นไม่รื่นราบในชีวิตของข้าน้อย ต่างก็ประสานประสมกลมเกลียวเป็นสายเดียวกันได้ อย่างน่าอภิรมย์ ศรัทธาปสาทะของข้าน้อยได้บังเกิดและไหวตัวขึ้นมาแล้วดุจเดียวกับสกุณาที่แผ่หางกางปีกเผยอบิน ระเริงลมข้ามท้องทะเลไปด้วยความลิงโลดใจ ข้าน้อยรู้ดีว่าเพลงของข้าน้อยนี้เป็นที่พอพระทัยแก่พระองค์ และข้าน้อยก็รู้ดีว่า ในร่างของนักขับเพลงเท่านั้นแหละ ที่ข้าน้อยจะมีโอกาสเข้าเฝ้าพระองค์โดยใกล้ชิดได้ ข้าน้อยได้สัมผัสพระบาทของพระองค์ด้วยปลายปีกอันแผ่ไพศาลแห่งบทเพลงของข้าน้อย พระยุคลบาทคู่นี้ ข้าน้อยมิได้เคยนึกฝันมาก่อนเลยว่าจะมีโอกาสได้แตะต้อง ความมึนเมาอันเกิดจากความระเริงสุขในการขับเพลงทำให้ข้าน้อยนี้ลืมตัว บังอาจเรียกพระองค์ผู้เป็นนายว่าเพื่อน ฯ"

บทกวีที่ 1 สะท้อนแนวคิดเรื่องวัฏจักรแห่งชีวิต การเวียนว่ายตายเกิดในปรัชญาอุปนิษัท
บทกวีที่ 2 สะท้อนแนวคิดสัขยะภักติ

หลังจากฟัง อ. เก่ง ก็เริ่มเข้าใจแล้วว่า แท้จริงแล้วที่หลายคนมักกล่าวกันว่า ฐากูรมีความคิดแบบตะวันตกนั้นก็ไม่ใช่เรื่องจริง เรายังมีเนื้อหาสาระอีกเยอะมาก ไม่ว่าจะเป็นการยกบทกวีมาอธิบายเพิ่มเติม หรือเรื่องจาก คีตาญชลี สู่การสานสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมระหว่างไทย-อินเดีย
________________
รายการปกิณกะอินเดีย
สุรัตน์ โหราชัยกุล และ ณัฐ วัชรคิรินทร์ ศูนย์อินเดียศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย