เพลง Aji Aisa Mauka Phir Kahan Milega
เป็นเพลงประกอบภาพยนตร์ An Evening in Paris ฉายในปี ค.ศ. 1967 นำแสดงโดยชามมี กะปูร์ (Shammi Kapoor) และศรมิลา ฐากูร (Sharmila Tagore) กำกับโดยศักติ สมันตา (Shakti Samanta) เพลงนี้ขับร้องโดยโมฮัมเม็ด ราฟี (Mohammed Rafi)

ที่เปิดเพลงนี้ก็เพราะเหมาะกับหัวข้อของรายการในวันนี้ ภาพยนตร์เรื่องนี้นอกจากจะถ่ายทำที่ฝรั่งเศสดังชื่อเรื่องแล้ว ใจความของเพลงโดยเฉพาะวรรคแรกก็ดูเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศด้วย คำว่า “Aisa Mauka Phir Kahan Milega” แปลเป็นไทยได้ว่า จะหาโอกาสแบบนี้ได้ที่ไหนอีก ในแง่หนึ่งความสัมพันธ์ระหว่างประเทศก็เป็นเรื่องของโอกาส หรือเรื่องของโอกาสตามบริบทที่เปลี่ยนไป

สัปดาห์ที่ผ่านมา นายนเรนดรา โมดี (Narendra Modi) นายกรัฐมนตรีอินเดีย ได้เยือน 3 ประเทศในยุโรปอย่างเป็นทางการ สามประเทศนี้คือ เยอรมนี เดนมาร์ก และฝรั่งเศส

การเยือนฝรั่งเศสของนายโมดี มีหลายประเด็นสำคัญที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างทั้งสองและประเด็นระดับโลก สกัดออกมาได้ทั้งหมด 4 ประเด็น

1) การต่อต้านการก่อการร้ายที่สัมพันธ์กับอัฟกานิสถาน
2) ฝรั่งเศสยินดีสนับสนุนอินเดียในการเป็นสมาชิกถาวรคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ และสมาชิก Nuclear Suppliers Group
3) มุมมองในเรื่องความขัดแย้งระหว่างรัสเซียกับยูเครน
4) ความสัมพันธ์เรื่องการค้า พลังงาน และเทคโนโลยีเขียว หรือเทคโนโลยีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

วันนี้จะขอพูดถึงเพียง 2 ประเด็นแรกเท่านั้น ประเด็นที่ 3 และ 4 ค่อยว่ากันอีกที

ประเด็นนี้ทั้งสองประเทศต่อต้านการก่อการร้ายอย่างชัดเจน ทั้งสองประสบเจอเหตุการณ์เลวร้ายเกี่ยวกับการก่อการร้ายอย่างสำคัญด้วย

แต่ที่เน้นมากเป็นพิเศษในการเยือนนี้คือ เรื่องราวที่เกี่ยวกับอัฟกานิสถาน ทั้งสองประเทศชัดเจนมากว่าจะไม่อดกลั้นต่อการปล่อยให้ดินแดนอัฟกานิสถานเป็นพื้นที่สำหรับการบ่มเพาะการก่อการร้ายหรือการแพร่กระจายการก่อการร้ายไปยังแห่งหนอื่น ทั้งสองประเทศตกลงที่จะทำงานร่วมกันในประเด็นนี้ในทุกระดับ รวมทั้งระดับคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติด้วย

ถ้อยแถลงร่วมของทั้งสองประเทศระบุว่า “อินเดียและฝรั่งเศสแสดงความกังวลอย่างจริงจังต่อสถานการณ์ด้านมนุษยธรรมและการละเมิดสิทธิมนุษยชน และย้ำถึงการสนับสนุนอย่างเข้มแข็งสำหรับอัฟกานิสถานที่สงบสุข ปลอดภัย และมีเสถียรภาพ โดยเน้นการเคารพอธิปไตย เอกภาพ และบูรณภาพแห่งดินแดน และการไม่แทรกแซงกิจการภายใน”

ที่เน้นในแถลงการณ์ร่วมอีกคือ อินเดียและฝรั่งเศสประณามการก่อการร้ายทุกรูปแบบอย่างจริงจัง ทุกรูปแบบที่ว่านี้รวมถึง “การใช้พร็อกซีของผู้ก่อการร้ายและการก่อการร้ายข้ามพรมแดน” ด้วย

ทั้งสองประเทศยังย้ำถึงความตั้งใจที่จะทำงานร่วมกันในการต่อสู้กับการก่อการร้ายทั่วโลก รวมถึงการต่อสู้กับการจัดหาเงินทุนสำหรับการก่อการร้าย การต่อต้านหัวรุนแรง และกลุ่มสุดโต่ง การป้องกันการใช้อินเทอร์เน็ตในทางที่ผิดเพื่อวัตถุประสงค์ในการก่อการร้ายหรือหัวรุนแรง

ที่เห็นจากการเยือนครั้งนี้คือ การต่อต้านการก่อการร้ายคือเสาหลักของความสัมพันธ์ที่เรียกว่า Indo-French Strategic Partnership หรือ หุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์ระหว่างอินเดียกับฝรั่งเศส

สำหรับการสนับสนุนให้อินเดียเป็นสมาชิกถาวรคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติหรือ United Nations Security Council และการสนับสนุนให้อินเดียเป็นสมาชิกกลุ่มซัพพลายเออร์นิวเคลียร์ เราอาจจะเริ่มที่ประเด็นสมาชิกถาวรคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติก่อน

อินเดียประสงค์ที่จะเห็นสหประชาชาติปฏิรูปเรื่องนี้มาโดยตลอด เพราะอินเดียต้องการจะให้ประชาคมโลกยอมรับตนว่าเป็นหนึ่งในมหาอำนาจของโลก และแน่นอนการเป็นสมาชิกถาวรคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติคงทำให้หลายเรื่องของอินเดียดูมีน้ำหนักมากขึ้นอย่างแน่นอน เช่น เรื่องการก่อการร้ายที่สัมพันธ์กับปากีสถาน

ที่ใช้คำว่าอินเดียก็เพราะนี่เป็นฉันทานุมัติของอินเดียเลยก็ว่าได้ ไม่ว่าจะนายกรัฐมนตรีจะมาจากพรรคคองเกรสหรือพรรคภารตียชนตา ต่างก็พูดเรื่องนี้มาโดยตลอด หากใช้ศัพท์ภาษาของอินเดียก็คือ ถึงตาของอินเดียแล้ว หรือ India’s turn

แม้เรื่องนี้จะไม่ง่ายอย่างที่คิด เพราะการปฏิรูปเรื่องนี้ยังไม่วี่แวว แต่การที่ฝรั่งเศสประกาศออกมาอย่างเป็นทางการแบบนี้ พูดภาษาชาวบ้านคือ อินเดียได้แต้มต่อแล้ว

สำหรับเรื่องการเป็นสมาชิกกลุ่มซัพพลายเออร์นิวเคลียร์ ใคร่แจ้งให้ท่านผู้ฟังทราบก่อนว่า

กลุ่มซัพพลายเออร์นิวเคลียร์ (NSG) เป็นกลุ่มประเทศซัพพลายเออร์นิวเคลียร์ที่พยายามมีส่วนร่วมในการไม่แพร่ขยายอาวุธนิวเคลียร์ผ่านการดำเนินการตามแนวทางสองชุดสำหรับการส่งออกนิวเคลียร์และการส่งออกที่เกี่ยวข้องกับนิวเคลียร์

กลุ่มซัพพลายเออร์นิวเคลียร์ (NSG) ก่อตั้งขึ้นหลังจากการทดลองระเบิดในปี 1974 ของอุปกรณ์นิวเคลียร์โดยรัฐที่ไม่ใช่อาวุธนิวเคลียร์ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าเทคโนโลยีนิวเคลียร์ที่ถ่ายโอนเพื่อจุดประสงค์โดยสันติอาจถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด

ง่าย ๆ เลยคือ กลุ่มซัพพลายเออร์นิวเคลียร์ก่อตั้งขึ้นเพราะอินเดีย ประเทศที่ทดลองระเบิดในปี ค.ศ. 1974 ก็คืออินเดีย ถ้าวันนี้อินเดียเข้าเป็นสมาชิกกลุ่มซัพพลายเออร์นิวเคลียร์ได้ก็จะปัดรอยด่างนี้ออกไปได้

อีกเหตุผลหนึ่งที่สำคัญมากคือ หากอินเดียเข้ามาเป็นสมาชิกกลุ่มนี้ได้ ก็หมายความว่าอินเดียจะมีตลาดต่างประเทศที่ดีกว่าเพื่อทั้งส่งออกและนำเข้าวัสดุที่เกี่ยวข้องกับนิวเคลียร์ ก็คือจะอำนวยความสะดวกและการเข้าถึงอุปกรณ์นิวเคลียร์ที่ดีขึ้น

ขอเน้นย้ำอีกครั้งว่า ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศเป็นเรื่องของผลประโยชน์แห่งชาติ เป็นเรื่องที่สะท้อนให้เห็นถึงภาวะการเมืองแห่งความเป็นจริง

ที่อินเดียกับฝรั่งเศสสามารถกระชับความสัมพันธ์ได้แน่นแฟ้นขึ้นก็เพราะเหตุผลหลายประการ และเหตุผลเหล่านี้ต้องเอื้อกันอยู่พอสมควร แต่ที่อยากเน้นย้ำมากคือ เรื่องของการต่อต้านการก่อร้ายที่สัมพันธ์กับอัฟกานิสถาน ทั้งอินเดียและฝรั่งเศสรู้ดีว่าเรื่องนี้สำคัญอย่างไร ในขณะเดียวกันที่ตั้งของอัฟกานิสถานในภูมิภาคเอเชียใต้ซึ่งมีอินเดียอยู่ในภูมิภาคเดียวกันนี้ก็สำคัญไม่น้อยเลย

เรื่องของการตอกย้ำที่จะเป็นมหาอำนาจของอินเดียก็สำคัญมาก นื่คือวาระแห่งชาติของอินเดีย การตอกย้ำนี้มีความต่อเนื่องมาเป็นเวลาหนึ่งแล้ว

เรื่องสุดท้ายที่ชวนให้คิดคือ การดำเนินความสัมพันธ์ระหว่างอินเดียกับฝรั่งเศสเป็นการสถาปนาหลายเรื่องหลายประเด็นโดยไม่แยแสเรื่องสหภาพยุโรปโดยรวมมากนัก
________________
รายการปกิณกะอินเดีย
สุรัตน์ โหราชัยกุล และ ณัฐ วัชรคิรินทร์ ศูนย์อินเดียศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย