เพลง The Millets Song 2023
เพลง The Millets Song 2023 แน่นอนว่าเป็นเพลงใหม่ เพิ่งออกอากาศในปี 2023 เป็นเพลงโปรโมตปีข้าวฟ่างสากล 2023 อย่างเป็นทางการของมลรัฐอุตตรขัณฑ์ ผลิตโดยกรมการเกษตรแห่งมลรัฐอุตตรขัณฑ์ (Uttrakhand Agriculture Department)

เพลงนี้มีชื่อเป็นภาษาฮินดีว่า “Sri Anna” (ศรีอันนะ) มีความหมายว่าธัญพืชหรือโภชนะอันเปี่ยมด้วยความดีงาม ในบริบทนี้หมายถึงข้าวฟ่างโดยเฉพาะ เพราะเป็นคำใหม่ที่นายกรัฐมนตรีนเรนทรา โมดี ของอินเดียได้นำมาเรียกขานข้าวฟ่างเพื่อแสดงการยกย่องเนื่องจากคุณลักษณะหลายประการ

เรื่องของเรื่องคือ องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations หรือ FAO) ได้ประกาศให้ปี ค.ศ. 2023 หรือ พ.ศ. 2566 เป็นปีข้าวฟ่างสากล (International Year of Millets หรือ IYM) เพื่อตระหนักถึงคุณประโยชน์ทางโภชนาการและสุขภาพของธัญพืชตระกูลข้าวฟ่าง ซึ่งมีหลากหลายชนิด ภาษาอังกฤษเรียกรวม ๆ ว่า Millets

ทั้งนี้จากข้อเสนอของรัฐบาลสาธารณรัฐอินเดีย นำโดยนายกรัฐมนตรีโมดีแห่งพรรคภารตียชนตา

ข้าวฟ่างใช้ทั้งน้ำในการปลูกและเวลาในการปลูกน้อยกว่าข้าวสาลีและข้าวเจ้าอย่างมาก และยังมีคุณค่าทางโภชนาการสูงมากอีกด้วย นอกจากนี้ยังทนต่อสภาพภูมิอากาศร้อนและแห้งแล้งได้ดี เป็นธัญพืชที่มีฐานการผลิตถึงร้อยละ 97 ทั่วโลกอยู่ในประเทศกำลังพัฒนา

สาเหตุหนึ่งที่อินเดียต้องการส่งเสริมข้าวฟ่างก็เนื่องจากผลประโยชน์แห่งชาติของอินเดียเอง เพราะอินเดียเป็นแหล่งผลิตข้าวฟ่างที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของโลก คือมีผลผลิตรวมเป็นร้อยละ 80 ของภูมิภาคเอเชีย คิดเป็นร้อยละ 20 ของทั้งโลก

เรื่องสำคัญอีกเรื่องหนึ่งที่อินเดียได้ทำในการนี้ก็คือ ในปีงบประมาณ 2023-2024 อินเดียประกาศให้ทุนสำหรับสถาบันวิจัยข้าวฟ่าง (Millet Research Institute) และอินเดียจะแจกจ่ายข้าวฟ่างโดยระบบกระจายอาหารสาธารณะให้แก่ประชาชนที่อยู่ใต้เส้นความยากจน

นอกจากนั้น อินเดียได้ดำเนินการทูตข้าวฟ่าง (Millet Diplomacy) กับประเทศที่บริโภคข้าวฟ่างเป็นอาหารหลักอย่างประเทศไนจีเรีย โดยส่งนักการทูตไปเยี่ยมเยือนเกี่ยวกับเรื่องข้าวฟ่างเป็นการเฉพาะ

FAO นำโดยนายขุก ถั่ง เง็ก (屈冬玉) จากสาธารณรัฐประชาชนจีน ได้แถลงเกี่ยวกับปีข้าวฟ่างสากล โดยส่วนหนึ่งของคำกล่าวมีดังต่อไปนี้ “ธัญพืชตระกูลข้าวฟ่างสามารถมีบทบาทสำคัญและมีคุณูปการต่อความพยายามร่วมกันของพวกเราที่จะส่งเสริมกำลังแก่กสิกรรายย่อย บรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน ขจัดความหิว ปรับตัวเพื่อรับมือสภาวะอากาศเปลี่ยนแปลง ส่งเสริมความหลากหลายทางชีวพันธุ์ และเปลี่ยนโฉมระบบเกษตรโภชนา”

อันที่จริงคำว่า Millets ในภาษาอังกฤษมีความหมายกว้างขวางกว่าข้าวฟ่างในภาษาไทยมาก การจะแปลว่าข้าวฟ่างอาจไม่ครอบคลุมเสียทีเดียว เพราะข้าวฟ่างโดยหลักจะหมายถึง Sorghum จัดเป็น Millet ชนิดหนึ่งในหลาย ๆ ชนิด แต่ก็นับว่าจำเป็น เพราะศัพท์ “ข้าวฟ่าง” ถือเป็นศัพท์ที่รู้จักดีที่สุดในภาษาไทย

คนไทยเราบริโภคข้าวฟ่างกันอยู่แล้ว แต่ไม่แพร่หลายถึงขนาดเป็นอาหารหลัก ส่วนใหญ่เป็นขนมหวาน และในกรณีอื่น ๆ มักใช้เป็นอาหารสัตว์ ดังนั้นหวังว่ารายการวันนี้จะมีส่วนไม่มากก็น้อยที่จะทำให้ผู้ฟังชาวไทยตระหนักคุณประโยชน์ข้าวฟ่างที่มีมากกว่าที่เราเคยคิด และกลายเป็นโอกาสทางเศรษฐกิจให้เกษตรกรไทยในอนาคต

มีหลากหลายประเภทและมีหน้าตาสีสันแตกต่างกัน และมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป วันนี้จะขอยกบางชนิดที่เป็นที่นิยมบริโภคมาให้ทุกท่านได้รู้จักพอสังเขป

หรือชื่อภาษาอังกฤษว่า Pearl Millet เป็นประเภทที่ปลูกอย่างแพร่หลายที่สุดทั้งในอนุทวีปอินเดียและทวีปแอฟริกาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์

ลักษณะรวงจะตั้งตรงชี้ขึ้นไปบนอากาศ รูปร่างคล้ายแท่งเทียน มีเมล็ดจำนวนมากเกาะจนแน่นเต็มผิวนอก เมล็ดคล้ายหยดน้ำ มีขนาด 3-4 มม. และมีสีได้ตั้งแต่ขาว เหลือง น้ำตาล เทา ม่วงอ่อน

มีโปรตีนและไขมันสูงกว่าข้าวฟ่างประเภทอื่น ๆ มีประโยชน์ในการลดเบาหวาน

แป้งจากพาชรานิยมนำไปทำโรตีชนิดหนึ่งที่เรียกว่า ภากรี (Bhakri) บริโภคกันแพร่หลายในแถบคุชราต ราชสถาน มหาราษฏระ และกรรนาฏกะ นอกจากนี้ชาวทมิฬยังนิยมนำไปทำโจ๊กชนิดหนึ่งที่เรียกว่า กัมบัน โจรุ (Kamban Choru)

หรือที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า Sorghum นี่คือข้าวฟ่างลักษณะเดียวกับที่คนไทยรู้จักดีที่สุด

ลักษณะรวงจะเป็นพุ่มสีเหลืองอมเขียว มีกิ่งย่อยแตกออกมาหลายกิ่ง และเมล็ดเกาะตามกิ่งเหล่านั้น รวงจะโน้มลงมาเกือบขนานพื้น เมล็ดกลมเล็ก ๆ มีสีเหลืองอ่อน

มีคาร์โบไฮเดรตสูง นอกจากนี้ยังมีประโยชน์ในการเพิ่มการเผาผลาญของร่างกาย

ที่อินเดียก็นิยมนำไปทำเป็นโรตีเช่นเดียวกับพาชรา นิยมที่สุดในมลรัฐกรรนาฏกะ นอกจากนั้นยังนำไปต้มเป็นข้าวต้มหรือนำไปคั่วเป็นป็อปคอร์นก็ได้

ในขณะที่คนไทยมักนำมาบริโภคเป็นของหวาน หลัก ๆ มีสองชนิด ได้แก่ ข้าวฟ่างกวนที่ทำเป็นชิ้นลักษณะเหมือนข้าวตู กับข้าวฟ่างเปียก รับประทานแบบข้าวเหนียวเปียกราดน้ำกะทิ

ภาษาอังกฤษจะเรียกว่า Finger Millet สาเหตุที่เรียกเช่นนั้นน่าจะเพราะลักษณะรวงที่งอกออกมาหลายรวงบนก้านเดียวกัน เหมือนนิ้วหลายนิ้วบนมือ

ในอินเดียจะใช้ข้าวฟ่างราคีมาบดเป็นแป้ง ใช้รับประทานกับนมหรือโยเกิร์ตเป็นเครื่องดื่มก็ได้ ทำเป็นโจ๊กก็ได้ เป็นโรตีก็ได้ โดซา อิดลี อุตตัปปัม หรือลัดดูก็ได้ และนิยมใช้กับอาหารสำหรับเด็กทารกด้วย เพราะมีคุณประโยชน์ทางโภชนาการสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งธาตุเหล็กและแคลเซียม

ลักษณะสำคัญของอาหารแป้งที่ทำจากข้าวฟ่างชนิดนี้คือสีออกเป็นสีม่วงปนแดงเข้ม

เป็นชนิดที่ภาษาฮินดีเรียกว่า กังคนี (Kangni) หรือภาษาอังกฤษเรียกว่า Foxtail Millet

หน้าตาของรวงจะเป็นพวงโน้มต่ำ บนรวงประกอบด้วยพุ่มย่อยซึ่งแต่ละพุ่มย่อยจะมีเมล็ดมากมาย เมล็ดมีรูปทรงคล้ายเมล็ดงาแต่กลมป้อมกว่า มีขนาดเล็กเพียงประมาณเมล็ดละ 2 มม.

ข้าวฟ่างชนิดนี้มีหลักฐานการปลูกมาตั้งแต่กว่า 8,000 ปีก่อนตามแถบแม่น้ำเหลืองของจีน ส่วนที่อินเดียเองแม้จะไม่ทราบว่าเข้ามาตั้งแต่เมื่อไหร่ แต่ก็โบราณมากเช่นกัน เช่น ในมลรัฐทมิฬนาฑู

ข้าวฟ่างชนิดนี้เป็นอาหารหลักที่บริโภคกันมาตั้งแต่ยุคสังคัม ซึ่งเริ่มตั้งแต่ประมาณ 600 ปีก่อนคริสตกาล ในตัวบทคัมภีร์โบราณของทมิฬนาฑูก็กล่าวถึงการบูชาเทพมุรุกันกล่าวคือกรรติเกยะของทางเหนือด้วยข้าวฟ่างชนิดนี้

ประโยชน์สำคัญของกังคนีคือช่วยควบคุมน้ำตาลในเลือดและคอเลสเตอรอล

เช่น โกโดน (Kodon) หรือ Kodo Millet, กุตกี (Kutki) หรือ Little Millet, จีนา (Cheena) หรือ Proso Millet และ สาวัน (Sawan) หรือ Barnyard Millet เป็นต้น ทุกชนิดมีคุณประโยชน์ทางโภชนาการที่แตกต่างกันไป ในเวลาอันจำกัดเราคงไม่สามารถขยายความแต่ละชนิดให้ละเอียดได้

ขอสรุปสั้น ๆ แต่เพียงว่า ข้าวฟ่างจัดเป็นธัญพืชประเภทสำคัญที่มีบทบาทในการบริโภคของชาวอินเดียมาตลอด ควบคู่ไปกับข้าวเจ้าและข้าวสาลี

ถึงแม้ว่าปัจจุบันข้าวเจ้ากับข้าวสาลีจะเป็นที่นิยมบริโภคเป็นหลักมากกว่า อาจจะด้วยรสสัมผัสที่หอมอร่อยกว่า (ข้าวฟ่างไม่นุ่มเท่า และหลายคนจะบอกว่ามีกลิ่นสาบเฉพาะตัว)

แต่หากคิดคำนึงถึงคุณสมบัติอื่น ๆ เช่น ความประหยัดทรัพยากรในการเพาะปลูก ความทนทานต่อสภาพอากาศที่ร้อนและแล้งและคุณภาพดินที่ต่ำ หรือแม้แต่สมดุลของสารอาหาร ก็อาจบอกได้ว่าข้าวฟ่างทิ้งห่างทั้งสองชนิดแบบไม่เห็นฝุ่นทีเดียว

แท้ที่จริงความดำริของอินเดียเกี่ยวกับเรื่องการเสนอให้ประกาศปีข้าวฟ่างสากลนั้นไม่ใช่เรื่องใหม่แต่อย่างใด ความพยายามเรื่องนี้ดำเนินต่อเนื่องมานับตั้งแต่ก่อนปี ค.ศ. 2017 ซึ่งเป็นปีแรกที่อินเดียเสนอเรื่องนี้ต่อที่ประชุมสหประชาชาติ แน่นอนว่าก่อนการเสนอครั้งนั้นก็ต้องมีการศึกษาวิจัยมาเป็นอย่างดีแล้ว

ปีต่อมาหลังจากนั้นคือปี ค.ศ. 2018 อินเดียก็เริ่มเฉลิมฉลองปีข้าวฟ่างของตนเองเลยทีเดียว ในนาม “ปีข้าวฟ่างแห่งชาติ” (National Year of Millets)

และแล้วเมื่ออินเดียพร้อมนำเสนอมตินี้ต่อสหประชาชาติอีกครั้ง ในวันที่ 5 มีนาคม ค.ศ. 2021 ซึ่งกำลังอยู่ในช่วงโควิด-19 กำลังระบาดหนัก อินเดียได้พิสูจน์ให้เห็นว่าข้าวฟ่างเป็นธัญพืชที่เหมาะกับยุคหลังโควิด-19 มากเพียงไร อินเดียก็ได้รับความเห็นชอบจากภาคีสมาชิก 72 ประเทศ

สิ่งที่น่าสนใจในการประชุมครั้งนั้นคือ วิธีหนึ่งที่อินเดียใช้นำเสนอข้าวฟ่างแก่ผู้ร่วมประชุม อินเดียได้แจกจ่ายขนมขบเคี้ยวของทมิฬนาฑูที่เรียกว่า มุรุกกึ (Murukku) ทำจากข้าวฟ่างให้บรรดาภาคีสมาชิกได้ชิมก่อนที่จะเข้าประชุม

ของว่างชนิดนี้มีลักษณะเป็นแป้งกรอบเส้นยาวขดซ้อนกัน ค่อนข้างแข็ง หลังจากอินเดียได้รับมติเห็นชอบในการประชุมครั้งนั้น

บรรดานักหนังสือพิมพ์ก็เรียกกลวิธีครั้งนี้ของอินเดียว่า “การทูตมุรุกกึ” (Murukku Diplomacy) ที่ประสบความสำเร็จอย่างงดงาม

นับจากนี้ สิ่งที่รัฐบาลอินเดียจะดำเนินการในปี ค.ศ. 2023 และต่อ ๆ ไปก็คือการพยายามยกระดับความรู้ของบรรดากสิกร เพื่อเพิ่มผลผลิตและปรับปรุงคุณภาพผลผลิตข้าวฟ่าง มีการจัดอบรมในมลรัฐต่าง ๆ ที่เป็นแหล่งผลิตข้าวฟ่างหลัก เดินสายจัดนิทรรศการ จัดทำสิ่งตีพิมพ์และอื่น ๆ อีกมากมาย รวมทั้งการส่งเสริมกิจกรรมเหล่านี้ในต่างประเทศ รวมทั้งในประเทศไทยด้วย
.
รายการปกิณกะอินเดีย วันเสาร์ 10.30 น. Chula Radio Plus
ผศ.สุรัตน์ โหราชัยกุล ภาควิชาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ คณะรัฐศาสตร์ และ ศูนย์อินเดียศึกษา สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ ณัฐ วัชรคิรินทร์ นักวิชาการอิสระ