เพลง Chand Sifarish
เป็นเพลงประกอบภาพยนตร์ Fanaa ฉายในปี ค.ศ. 2006 ภาพยนตร์เรื่องนี้กำกับโดยกุนาล โกห์ลี (Kunal Kohli) ดารานำคืออะมีร์ ข่าน (Aamir Khan) และกาโจล (Kajol) เพลงนี้ขับร้องโดย ชาน (Shaan) และไกลาศ เขร์ (Kailash Kher)

รายการปกิณกะอินเดียขออนุญาตเตรียมชาวไทยให้พร้อมสำหรับการเปลี่ยนแปลงสำคัญทางเศรษฐกิจโลก การเปลี่ยนแปลงที่ว่านี้คือโครงการ “ระเบียงเศรษฐกิจเชื่อมอินเดีย ตะวันออกกลาง และยุโรป” ภาษาอังกฤษใช้คำว่า “India-Middle East-Europe Economic Corridor” หรือ IMEC

โครงการ IMEC เป็นระเบียงเศรษฐกิจที่วางแผนไว้มีจุดมุ่งหมายเพื่อสนับสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจโดยส่งเสริมความเชื่อมโยงและการบูรณาการทางเศรษฐกิจระหว่างเอเชีย อ่าวเปอร์เซีย และยุโรป ซึ่งจะเป็นเส้นทางจากอินเดียไปยังยุโรปผ่านสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ซาอุดีอาระเบีย จอร์แดน อิสราเอล และกรีซ

IMEC ได้รับการประกาศเมื่อเดือนกันยายน ค.ศ. 2023 ระหว่างผู้นำ (1) อินเดีย (2) สหรัฐอเมริกา (3) สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (4) ซาอุดีอาระเบีย (5) อิตาลี (6) ฝรั่งเศส (7) เยอรมนี (8) คณะกรรมาธิการยุโรป

การประกาศนี้เกิดขึ้นหลังจากผู้นำของประเทศและองค์การภูมิภาคเหล่านี้ได้ประชุมนอกรอบการประชุมสุดยอด G20 ที่กรุงนิวเดลี

เท่าที่เห็นคือผู้นำสหรัฐฯ รู้สึกกระตือรือร้นไม่น้อยเลย โจ ไบเดน (Joe Biden) ประธานาธิบดีสหรัฐฯ กล่าวถึงการลงนามบันทึกความเข้าใจโครงการ IMEC ว่าเป็น “เรื่องใหญ่จริง ๆ” (real big deal) เพราะโครงการนี้จะรวมถึงการขนส่ง ข้อมูล โครงข่ายไฟฟ้าหมุนเวียน และท่อส่งก๊าซไฮโดรเจนที่สะอาด

พึงสังเกตว่า จอร์แดน อิสราเอล และกรีซไม่ได้ร่วมอยู่ในการประชุมครั้งนั้น กรีซก็ไม่น่าจะใช่ประเด็นเพราะคณะกรรมาธิการยุโรปถือเป็นตัวแทนของสหภาพยุโรปแล้ว จอร์แดนก็คงร่วมด้วยแน่นอน

ที่น่าสนใจคืออิสราเอล ซึ่งในวาระต่อไปคงจะลงนามเพิ่มเติมร่วมโครงการนี้ด้วยอย่างแน่นอน ท่าเรือไฮฟา (Haifa) ของอิสราเอลเป็นส่วนสำคัญของระเบียงเศรษฐกิจนี้ แต่หลังจากประกาศโครงการนี้ไม่นาน อิสราเอลก็ถูกฮามาสโจมตีในวันที่ 7 ตุลาคม 2023 นี่น่าจะเป็นปัจจัยที่อาจจะทำให้การลงนามหรือความร่วมมือเพื่อโครงการนี้ชะลอตัวไปอย่างสำคัญ

หลายท่านคงเริ่มเดาออกแล้วว่า ปัจจัยด้านภูมิรัฐศาสตร์และภูมิเศรษฐกิจเป็นรากฐานของเหตุผลสำหรับ IMEC

โครงการนี้เริ่มแรกเดิมทีมาจากข้อตกลง 2 ชุดที่สำคัญ คือ
(1) สนธิสัญญาอับราฮัม (Abraham Accords) ซึ่งเป็นข้อตกลงทวิภาคีระหว่างสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์กับอิสราเอล และระหว่างบาห์เรนกับอิสราเอล เป็นข้อตกลงว่าด้วยการฟื้นฟูความสัมพันธ์ระหว่างอาหรับกับอิสราเอลก็ว่าได้ ลงนามกันที่สหรัฐฯ เมื่อวันที่ 15 กันยายน ค.ศ. 2020

(2) I2U2 ไอสองตัวแรกคืออินเดียและอิสราเอล ส่วนยูสองตัวหลังคือสหรัฐอเมริกาและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ซึ่งผู้นำรัฐบาลอินเดีย อิสราเอล สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (UAE) และสหรัฐอเมริกาจัดประชุมสุดยอดผู้นำครั้งแรกเมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม 2022 เพื่อก่อตั้งกลุ่ม I2U2 วัตถุประสงค์หลักเป็นไปเพื่อเหตุผลการลงทุนร่วมและความคิดริเริ่มใหม่ ๆ ในด้านน้ำ พลังงาน การขนส่ง อวกาศ สุขภาพ ความมั่นคงทางอาหาร และเทคโนโลยี

กล่าวคือข้อตกลงแรกนำไปสู่การสถาปนาความสัมพันธ์ระหว่างอิสราเอลกับบางประเทศของอาหรับ เมื่อทุกอย่างเริ่มเรียบร้อยแล้ว ข้อตกลง I2U2 ซึ่งมีขึ้นแบบออนไลน์ครั้งแรกในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2022 ก็เข้าไปเติมเต็มโดยเน้นไปยังการขนส่งเชิงยุทธศาสตร์

ซาอุดิอาระเบียมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อโครงการนี้ และนำมาสู่สมการเช่นเดียวกับความพยายามที่นำโดยสหรัฐฯ ในการขับเคลื่อนการสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตที่เป็นไปได้ระหว่างซาอุดิอาระเบียกับอิสราเอล ประเด็นนี้มีความชัดเจนขึ้นเมื่อที่ปรึกษาด้านความมั่นคงของอินเดีย สหรัฐอเมริกา สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ และซาอุดีอาระเบียพบกันที่กรุงริยาดแห่งซาอุดิอาระเบียในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 2023

อิสราเอลกระตือรือร้นมาก โดยมีอดีตรัฐมนตรีอิสราเอลคนหนึ่งกล่าวถึงการเชื่อมโยงการคมนาคมว่าเป็น “รถไฟสันติภาพ”

1. การขนส่ง
2. พลังงาน

เท่าที่หาอ่านรายงานได้ ณ ขณะนี้ IMEC จะมีฝ่ายที่จะรับตู้คอนเทนเนอร์จากอินเดียไปยังสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์บนเส้นทางเดินเรือจากทางตะวันตกของอินเดีย เชื่อมเส้นทางทางผืนดินของระเบียงเศรษฐกิจนี้

ขยายภาพเพิ่มเติมคือ สินค้าจะเคลื่อนย้ายโดยรถไฟจากสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ไปยังท่าเรือไฮฟาของอิสราเอลซึ่งตั้งอยู่บนชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน (Mediterranean) ก่อนจะผ่านซาอุดีอาระเบียและจอร์แดน

อีกขาหนึ่งก็จะนำตู้คอนเทนเนอร์กลับขึ้นเรือในไฮฟาแล้วพาไปที่ท่าเรือยุโรปทั่วสหภาพยุโรป ฝรั่งเศส อิตาลี และเยอรมนีเพื่อการส่งต่อ โดยเครือข่ายรถไฟของยุโรปไปยังจุดหมายปลายทางสุดท้าย

เสน่ห์ของการคมนาคมสองทางการเชื่อมโยงคือการลดการพึ่งพาคลองสุเอซ (Suez) และสร้างเส้นทางที่เป็นไปได้เร็วขึ้น ประมาณร้อยละ 40 เพราะรถไฟบรรทุกสินค้าความเร็วสูงจะเดินทางด้วยความเร็ว 120 กม./ชม. ซึ่งเร็วกว่าความเร็วของเรือประมาณสี่เท่า

ตรงนี้ทำให้หลายคนมองว่า โครงการนี้คล้ายกับโครงการนำโดยจีนในนาม Belt and Road Initiative (BRI) ซึ่งก็คล้ายกันอยู่ ทว่าสิ่งที่น่าจะเกิดขึ้นใน IMEC ที่ทำให้มีลักษณะแตกต่างจาก BRI คือ IMEC ไม่จำกัดเฉพาะการค้าในสินค้าเพียงอย่างเดียว IMEC รวมไว้ด้วยการค้าด้านการบริการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากเราคำนึงถึงปัจจัยความมั่นคง เช่น การรักษาความปลอดภัยทางไซเบอร์ ข้อมูลที่ปลอดภัยและส่งได้ด้วยความเร็วสูง และที่พลาดไม่ได้คือการอำนวยความสะดวกเพื่ออินเดียจะได้ส่งออกบริการไปยังยุโรปประเทศต่าง ๆ ที่เป็นภาคี

ต้องตระหนักเสมอว่าอินเดียค่อนข้างโดดเด่นทางด้านการบริการ ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง IT หรือแม้แต่กระทั่งการบริการทางกฎหมายออนไลน์

ลักษณะที่โดดเด่นของ IMEC อีกคือ การรวมโครงข่ายไฟฟ้าไว้ในกรอบทางเดินก็มีความสำคัญอย่างยิ่งเช่นกันจากมุมมองของอินเดีย

อินเดียได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของความเป็นผู้นำของ International Solar Alliance (พันธมิตรพลังงานแสงอาทิตย์นานาชาติ) ส่งเสริมโครงการริเริ่ม เช่น “One Sun, One World, One Grid” ซึ่งเป็นความพยายามอันทะเยอทะยานที่จะเชื่อมต่อกริดระดับภูมิภาคที่สำคัญของโลกเข้ากับกริดสีเขียวทั่วไปที่สามารถถ่ายโอนพลังงานหมุนเวียนได้

ที่สำคัญคือ พลังงานจากภูมิภาคหนึ่งไปอีกภูมิภาคหนึ่ง จะบังเกิดประโยชน์จากเขตเวลาที่แตกต่างกันเพื่อได้ประโยชน์สูงสุดจากพลังงานแสงอาทิตย์และลดความต้องการระบบกักเก็บพลังงานที่มีราคาแพง

ว่าด้วยเรื่องพลังงานนี้ ปฏิเสธมิได้ด้วยว่าแผนการที่จะรวมท่อส่งก๊าซไฮโดรเจนที่สะอาดก็อยู่ในโครงการนี้ด้วย อินเดียเชื่อว่าไฮโดรเจนที่สะอาดอาจมีประสิทธิภาพสูงสุดในระยะยาว เข้ามาทดแทนเชื้อเพลิงฟอสซิล ซึ่งรัฐบาลอินเดียได้จัดสรรเงินไปแล้ว 2.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ เพื่อส่งเสริมให้ประเทศเป็นศูนย์กลางไฮโดรเจนสีเขียว

โครงการนี้ยังมีความท้าทายอยู่ไม่น้อย ไม่ว่าจะเรื่องอิสราเอล-ฮามาส หรือเยเมน หรืออิหร่าน เจตจำนงทางการเมือง ฯลฯ
.
รายการปกิณกะอินเดีย วันเสาร์ 10.30 น. Chula Radio
รศ.สุรัตน์ โหราชัยกุล ภาควิชาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ คณะรัฐศาสตร์ และ ศูนย์อินเดียศึกษา สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ ณัฐ วัชรคิรินทร์ นักวิชาการอิสระ